Last Updated on กุมภาพันธ์ 19, 2025 by admin
พุดกังหัน (Tabernaemontana orientalis) เป็นพรรณไม้ดอกหอมที่มีถิ่นกำเนิดในเขตร้อนของทวีปเอเชีย พืชชนิดนี้อยู่ในวงศ์ Apocynaceae และเป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลายในประเทศไทยในฐานะไม้ประดับที่มีความสวยงามโดดเด่นและมีความหมายอันเป็นสิริมงคล ด้วยลักษณะดอกที่คล้ายกังหัน สีขาวบริสุทธิ์ และกลิ่นหอมชื่นใจ พุดกังหันจึงได้รับความนิยมในการปลูกเพื่อประดับตกแต่งอาคารบ้านเรือน สถานที่สำคัญ และใช้ในพิธีกรรมทางศาสนา
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของพุดกังหัน
- ต้น: เป็นไม้พุ่มยืนต้น ไม่ผลัดใบ มีความสูงประมาณ 1-3 เมตร ทรงพุ่มกลมมน กิ่งก้านแตกแขนงเป็นพุ่มแน่น เปลือกต้นสีน้ำตาลเทา ผิวเรียบหรือแตกเป็นร่องเล็กน้อย ทุกส่วนของต้นมีน้ำยางสีขาว
- ใบ: ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้าม รูปใบหอกหรือรูปไข่ ปลายใบแหลม โคนใบสอบเรียว ขอบใบเรียบ แผ่นใบสีเขียวเข้มเป็นมัน เนื้อใบค่อนข้างหนา ขนาดใบกว้างประมาณ 3-8 เซนติเมตร ยาว 8-15 เซนติเมตร ก้านใบสั้น
- ดอก: ดอกเป็นดอกช่อแบบช่อกระจุก ออกที่ปลายยอดหรือซอกใบใกล้ปลายยอด ดอกย่อยมีขนาดใหญ่ สีขาวบริสุทธิ์ กลีบเลี้ยงสีเขียว มี 5 กลีบ กลีบดอกมี 5 กลีบ โคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายกลีบดอกแยกเป็น 5 แฉก บิดเวียนคล้ายกังหัน อันเป็นที่มาของชื่อ ดอกมีกลิ่นหอมแรง โดยเฉพาะในช่วงเย็นถึงกลางคืน ออกดอกดกในช่วงฤดูร้อนและฤดูฝน
- ผล: ผลเป็นผลสดแบบมีเนื้อ รูปทรงกลมรี เมื่ออ่อนมีสีเขียว เมื่อแก่จัดเป็นสีส้มแดง ภายในผลมีเมล็ดรูปรีสีน้ำตาลจำนวนมาก แต่ในสภาพแวดล้อมทั่วไปมักไม่ค่อยพบการติดผล
พุดกังหัน ความหมาย กับ ความเชื่อที่เกี่ยวข้อง
พุดกังหันเป็นพรรณไม้ที่มีความหมายอันเป็นสิริมงคลในวัฒนธรรมไทย ชื่อ “พุด” สื่อถึงความบริสุทธิ์ ความแข็งแรง และความเจริญรุ่งเรือง ส่วนลักษณะดอกที่คล้าย “กังหัน” สื่อถึงการหมุนเวียนเปลี่ยนผันสิ่งไม่ดีออกไป และนำพาสิ่งดีๆ เข้ามา ด้วยเหตุนี้ พุดกังหันจึงมีความหมายโดยรวมถึง:
- ความเป็นสิริมงคล: เชื่อกันว่าการปลูกพุดกังหันในบริเวณบ้านเรือน ร้านค้า หรือสถานที่ต่างๆ จะช่วยเสริมความเป็นสิริมงคล นำพาความเจริญรุ่งเรือง ความโชคดี และความสำเร็จมาสู่ผู้ปลูกและผู้อยู่อาศัย
- การปัดเป่าสิ่งชั่วร้าย: ดอกพุดกังหันที่หมุนวนคล้ายกังหันลม สื่อถึงการพัดพาสิ่งไม่ดี อุปสรรค และภัยอันตรายต่างๆ ให้พ้นไปจากชีวิตและสถานที่นั้นๆ
- ความบริสุทธิ์และความสงบ: ดอกสีขาวบริสุทธิ์ของพุดกังหัน สื่อถึงความบริสุทธิ์ ความสงบ และความผ่อนคลาย ช่วยเสริมสร้างบรรยากาศที่ดีและเป็นมงคล
ด้วยความหมายอันเป็นสิริมงคลเหล่านี้ พุดกังหันจึงนิยมปลูกเป็นไม้ประดับในบริเวณต่างๆ เพื่อความเป็นสิริมงคล ความสวยงาม และกลิ่นหอม นอกจากนี้ ดอกพุดกังหันยังนิยมนำไปใช้ในงานพิธีมงคลต่างๆ เช่น งานแต่งงาน งานขึ้นบ้านใหม่ และงานบุญ
กลิ่นหอมแรง…ยามค่ำคืน
พุดกังหันเป็นไม้ดอกหอมที่มีกลิ่นหอมแรงเป็นพิเศษในช่วงเวลากลางคืน โดยกลิ่นหอมจะเริ่มชัดเจนในช่วงเย็น และหอมฟุ้งกระจายในช่วงกลางคืน ทำให้เหมาะกับการปลูกในบริเวณที่ต้องการความหอมในยามค่ำคืน เช่น ใกล้ระเบียง หน้าต่างห้องนอน หรือบริเวณที่นั่งเล่นในสวน
วิธีดูแล พุดกังหัน
1. การให้น้ำอย่างเหมาะสม
- ความถี่: พุดกังหันต้องการน้ำในปริมาณปานกลาง ควรรดน้ำเมื่อดินเริ่มแห้ง สังเกตได้จากผิวดินที่แห้ง หรือเมื่อสัมผัสแล้วดินไม่ชื้น ความถี่ในการรดน้ำอาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับสภาพอากาศและฤดูกาล ในฤดูร้อนหรือช่วงที่อากาศแห้งแล้ง ควรรดน้ำบ่อยขึ้น
- ปริมาณ: รดน้ำให้ชุ่มทั่วบริเวณทรงพุ่ม จนน้ำซึมลงดินอย่างทั่วถึง หลีกเลี่ยงการรดน้ำเพียงเล็กน้อย หรือรดน้ำจนดินแฉะเกินไป ซึ่งอาจทำให้รากเน่าได้
- ช่วงเวลา: ช่วงเวลาที่เหมาะสมในการรดน้ำคือช่วงเช้า เนื่องจากช่วยลดความชื้นสะสมบนใบในเวลากลางคืน ซึ่งอาจเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคเชื้อรา
- การสังเกต: หมั่นสังเกตลักษณะของต้นพุดกังหัน หากใบเริ่มเหี่ยว หรือปลายใบบิดงอ อาจเป็นสัญญาณว่าต้นไม้ขาดน้ำ ควรเพิ่มปริมาณการรดน้ำให้เหมาะสม
2. การใส่ปุ๋ยเพื่อบำรุง
- ปุ๋ยบำรุงต้น: เพื่อส่งเสริมการเจริญเติบโตของลำต้น กิ่ง และใบ ควรใส่ปุ๋ยสูตรเสมอ เช่น สูตร 15-15-15 หรือ 16-16-16 เป็นประจำทุก 1-2 เดือน โดยเฉพาะในช่วงฤดูฝนและฤดูเจริญเติบโต
- ปุ๋ยเร่งดอก: เพื่อกระตุ้นการออกดอกที่สมบูรณ์และสวยงาม ควรเสริมด้วยปุ๋ยสูตรเร่งดอก เช่น สูตร 10-20-20 หรือ 12-24-12 ในช่วงก่อนและหลังการออกดอก โดยใส่ปุ๋ยตามคำแนะนำบนฉลาก และสังเกตการตอบสนองของต้นไม้
- ปุ๋ยอินทรีย์: การใช้ปุ๋ยอินทรีย์ เช่น ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก หรือน้ำหมักชีวภาพ เป็นประจำ จะช่วยปรับปรุงโครงสร้างดิน เพิ่มความอุดมสมบูรณ์ และส่งเสริมการทำงานของจุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ต่อการดูดซึมสารอาหารของพืช
- วิธีการใส่ปุ๋ย: ควรใส่ปุ๋ยบริเวณรอบทรงพุ่ม ห่างจากโคนต้นเล็กน้อย แล้วพรวนดินกลบ และรดน้ำตาม เพื่อให้ปุ๋ยละลายและซึมลงสู่ดินได้ดี
3. การตัดแต่งกิ่งเพื่อทรงพุ่มและการออกดอก
- ตัดแต่งกิ่งแห้งและเป็นโรค: หมั่นตรวจและตัดแต่งกิ่งแห้ง กิ่งที่เป็นโรค หรือกิ่งที่ถูกแมลงทำลายออก เพื่อป้องกันการแพร่ระบาดของโรคและแมลง และรักษาทรงพุ่มให้โปร่ง
- ตัดแต่งกิ่งกระโดงและกิ่งไขว้: ตัดแต่งกิ่งกระโดง (กิ่งที่ชี้ขึ้นด้านบนอย่างรวดเร็ว) และกิ่งไขว้ (กิ่งที่ขึ้นซ้อนทับกัน) ออก เพื่อให้ทรงพุ่มโปร่ง แสงแดดส่องถึงทั่วทรงพุ่ม และอากาศถ่ายเทสะดวก ซึ่งส่งผลดีต่อการออกดอก
- ตัดแต่งกิ่งหลังดอกโรย: หลังจากดอกพุดกังหันโรย ควรตัดแต่งกิ่งที่ดอกติดอยู่ออก เพื่อกระตุ้นการแตกกิ่งใหม่ และส่งเสริมการออกดอกในรุ่นต่อไป การตัดแต่งกิ่งหลังดอกโรยยังช่วยควบคุมทรงพุ่มให้สวยงาม
- ช่วงเวลาตัดแต่ง: ช่วงเวลาที่เหมาะสมในการตัดแต่งกิ่งคือช่วงหลังหมดดอก หรือช่วงฤดูฝน ซึ่งเป็นช่วงที่ต้นพุดกังหันมีการเจริญเติบโต
4. การป้องกันและกำจัดโรคและแมลง
- การสังเกตอาการ: หมั่นสังเกตอาการผิดปกติของต้นพุดกังหัน เช่น ใบมีจุด ใบเหลือง ใบเหี่ยว หรือพบแมลง หากพบอาการผิดปกติ ควรรีบหาสาเหตุและทำการแก้ไข
- โรคเชื้อรา: โรคเชื้อราที่อาจพบในพุดกังหัน เช่น โรครากเน่า โรคโคนเน่า และโรคใบจุด การป้องกันโรคเชื้อรา ทำได้โดยการให้น้ำอย่างเหมาะสม ไม่ให้น้ำขังแฉะ และดูแลให้ทรงพุ่มโปร่ง อากาศถ่ายเทสะดวก หากพบโรคระบาด ควรรีบฉีดพ่นด้วยสารป้องกันกำจัดเชื้อรา
- แมลงศัตรู: แมลงศัตรูที่อาจรบกวนพุดกังหัน เช่น เพลี้ยแป้ง เพลี้ยหอย หนอนผีเสื้อ และแมลงหวี่ขาว การป้องกันแมลง ทำได้โดยการหมั่นตรวจดู และกำจัดแมลงเมื่อพบการระบาดในระยะเริ่มต้น อาจใช้สารสกัดจากธรรมชาติ เช่น น้ำส้มควันไม้ น้ำมันสะเดา หรือสารเคมีกำจัดแมลงตามความจำเป็น
5. การดูแลทั่วไปเพื่อความสมบูรณ์
- การพรวนดิน: พรวนดินรอบโคนต้นเป็นประจำ เพื่อให้อากาศถ่ายเทสะดวก ดินร่วนซุย และช่วยให้การระบายน้ำดีขึ้น
- การกำจัดวัชพืช: กำจัดวัชพืชที่ขึ้นรอบโคนต้นอย่างสม่ำเสมอ เพื่อลดการแย่งอาหาร น้ำ และแสงแดดจากต้นพุดกังหัน
- การค้ำยัน: หากต้นพุดกังหันมีกิ่งก้านอ่อน หรือมีดอกดก อาจจำเป็นต้องค้ำยันกิ่งก้าน เพื่อป้องกันกิ่งหักหรือโน้มเอียง
พุดกังหัน ราคา เท่าไหร่?
- ต้นเล็ก/กิ่งชำ: ราคาเริ่มต้นประมาณ 50 – 150 บาท ต่อต้น (อาจถูกกว่านี้ในบางแหล่ง)
- ต้นขนาดกลาง (สูงประมาณ 50-100 ซม.): ราคาประมาณ 150 – 500 บาท ต่อต้น
- ต้นขนาดใหญ่ (สูงกว่า 1 เมตรขึ้นไป ): ราคาอาจสูงถึง 500 บาทขึ้นไป ไปจนถึงหลัก พันบาท หรือมากกว่านั้น ขึ้นอยู่กับขนาดและฟอร์มของต้น
อ่านบทความดีๆกันแล้ว
แล้วอย่าลืม แอดไลน์ มาเป็นเพื่อนกัน เพื่อให้ท่านไม่พลาดข่าวสารและโปรโมชั่นดีๆจากทางร้าน
