Last Updated on ธันวาคม 18, 2025 by admin
แมลงหางหนีบ (Earwigs) คือแมลงตัวเล็กที่มีลักษณะเด่นคือ “คีม” ที่ปลายหาง แม้หน้าตาจะดูน่ากลัวสำหรับบางคน แต่ในวงการเกษตรอินทรีย์ นี่คือ “ตัวห้ำ” (Predator) ชั้นดีที่ช่วยเกษตรกรกำจัดศัตรูพืชตัวร้ายอย่างหนอนกออ้อยและไข่แมลงศัตรูพืช โดยไม่ต้องพึ่งสารเคมี
บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักฮีโร่ตัวจิ๋วนี้ให้ลึกซึ้ง ตั้งแต่วงจรชีวิต ประโยชน์ วิธีเพาะขยายพันธุ์ และตอบคำถามยอดฮิตว่า “มันอันตรายกับคนไหม?”
1. ข้อมูลพื้นฐานของแมลงหางหนีบ
ชื่อและการจัดจำแนก
- ชื่อภาษาไทย: แมลงหางหนีบ (บางท้องถิ่นเรียก แมลงง่าม)
- ชื่อภาษาอังกฤษ: Earwigs
- ชื่อวิทยาศาสตร์: อยู่ในอันดับ Dermaptera (ชนิดที่พบมากในไทยและเป็นประโยชน์คือ Proreus simulans และ Euborellia spp.)
ลักษณะเด่น
เป็นแมลงขนาดเล็ก ลำตัวยาวรี สีน้ำตาลดำ หรือสีน้ำตาลแดง จุดเด่นที่สุดคือ แพนหางรูปคีม (Forceps) ที่แข็งแรง
- ตัวผู้: คีมมักจะโค้งงอมากกว่า ดูดุดัน
- ตัวเมีย: คีมมักจะเหยียดตรงกว่า
พฤติกรรม
แมลงหางหนีบชอบที่ชื้นและมืด มักซ่อนตัวอยู่ตามซอกดิน กองใบไม้ หรือกาบใบพืชในตอนกลางวัน และออกหากินในตอนกลางคืน
2. แมลงหางหนีบกินอะไร? (ประโยชน์ทางการเกษตร)
นี่คือหัวใจสำคัญที่ทำให้แมลงหางหนีบกลายเป็น “สินค้าที่มีชีวิต” ที่น่าสนใจ แมลงหางหนีบจัดเป็น แมลงตัวห้ำ (Predator) ที่ดุเดือดกับศัตรูพืช แต่เป็นมิตรกับต้นไม้ (ส่วนใหญ่)
อาหารโปรดของแมลงหางหนีบ
- ไข่ของหนอนศัตรูพืช: ชอบกินไข่หนอนกออ้อย, ไข่หนอนเจาะลำต้นข้าวโพด
- ตัวหนอนขนาดเล็ก: หนอนกระทู้ข้าวโพดลายจุด (ระยะแรก), หนอนกอ
- เพลี้ย: เพลี้ยอ่อน (Aphids) และแมลงปากดูดขนาดเล็ก
รู้หรือไม่? แมลงหางหนีบ 1 ตัว สามารถกินไข่หนอนกออ้อยได้มากถึง 20-30 ฟองต่อวัน หรือกินเพลี้ยอ่อนได้มากกว่า 50 ตัวต่อวัน จึงช่วยตัดวงจรการระบาดของศัตรูพืชได้ดีเยี่ยม
3. แมลงหางหนีบ มีพิษไหม? กัดเจ็บหรือเปล่า?
- มีพิษไหม?: ไม่มีพิษ (Non-venomous) แมลงหางหนีบไม่มีต่อมพิษ ไม่สามารถต่อยได้เหมือนผึ้งหรือตะขาบ
- กัดเจ็บไหม?: อาจจะมีการ “หนีบ” ด้วยคีมที่ก้นเพื่อป้องกันตัวเมื่อถูกจับ ความรู้สึกจะเหมือนถูกเอาเล็บจิกเบาๆ หรือไม้หนีบผ้าอันเล็กๆ หนีบ ไม่ทำให้เกิดแผลลึกและไม่อันตรายถึงชีวิต
- เข้าหูจริงไหม?: เป็นความเชื่อที่ผิด ชื่อ “Earwig” มาจากตำนานเก่าแก่ของยุโรป แต่ในความจริงพวกมันไม่ได้ชอบเข้าหูคน มันชอบมุดลงดินมากกว่า
4. วิธีเพาะเลี้ยงแมลงหางหนีบ สำหรับเกษตรกร
การเพาะเลี้ยงแมลงหางหนีบทำได้ง่าย ต้นทุนต่ำ เหมาะสำหรับเกษตรกรที่ต้องการลดต้นทุนค่าสารเคมี
อุปกรณ์ที่ต้องใช้
- กะละมังพลาสติก หรือถังซีเมนต์
- ดินร่วนผสมขุยมะพร้าว (เพื่อรักษาความชื้น)
- อาหารแมวเม็ด (บดละเอียด) หรือ นมผง (เป็นแหล่งโปรตีนราคาถูก)
- ใบไม้แห้ง หรือเศษกระดาษลูกฟูก (เป็นที่ซ่อนตัว)
ขั้นตอนการเลี้ยง
- เตรียมบ้าน: ใส่ดินผสมขุยมะพร้าวลงในภาชนะสูงประมาณ 2-3 นิ้ว พรมน้ำให้พอชื้น (อย่าให้แฉะ)
- ใส่พ่อแม่พันธุ์: ปล่อยพ่อแม่พันธุ์แมลงหางหนีบลงไป (หาจับได้ตามธรรมชาติ หรือซื้อจากกรมส่งเสริมการเกษตร/ศูนย์แมลง) อัตราส่วน ตัวผู้ 1 : ตัวเมีย 3-4
- ให้อาหาร: โรยอาหารแมวบดเล็กน้อย ทุกๆ 2-3 วัน (อย่าให้เหลือเน่า)
- การวางไข่: ตัวเมียจะวางไข่ในดินและคอยดูแลไข่ ใช้เวลาประมาณ 7-10 วันจะฟักเป็นตัวอ่อน
- นำไปใช้: เมื่อตัวอ่อนโตได้ระยะหนึ่ง สามารถนำไปปล่อยในแปลงเกษตรได้เลย (แนะนำช่วงเย็น)
5. ข้อควรระวังในการใช้แมลงหางหนีบ
แม้จะเป็นแมลงดี แต่ก็มีข้อจำกัดที่ต้องรู้เพื่อการจัดการสวนที่มีประสิทธิภาพ:
- อย่าใช้ร่วมกับสารเคมี: แมลงหางหนีบไวต่อสารฆ่าแมลงมาก หากฉีดยาเคมี พวกมันจะตายก่อนศัตรูพืช
- พืชบางชนิดต้องระวัง: ในกรณีที่ไม่มีเหยื่อ (ไม่มีเพลี้ย/หนอน) แมลงหางหนีบบางชนิดอาจหันไปแทะเล็มยอดอ่อน หรือเกสรดอกไม้ที่นิ่มๆ ได้บ้าง แต่ความเสียหายมักน้อยกว่าประโยชน์ที่ได้รับ
- พื้นที่น้ำขัง: แมลงหางหนีบไม่ชอบน้ำขัง หากแปลงปลูกน้ำท่วมขัง พวกมันจะหนีหายไปหมด
6. FAQ – คำถามพบบ่อย
Q: แมลงหางหนีบอันตรายต่อสุนัขหรือแมวไหม? A: ไม่อันตราย หากสัตว์เลี้ยงเผลอกินเข้าไปอาจแค่ระคายเคืองกระเพาะเล็กน้อย แต่แมลงไม่มีพิษร้ายแรง
Q: ควรปล่อยแมลงหางหนีบช่วงไหนดีที่สุด? A: ควรปล่อยช่วง “เย็นหรือพลบค่ำ” เพราะเป็นเวลาที่แมลงเริ่มออกหากิน และควรปล่อยเมื่อเริ่มพบการระบาดของหนอนหรือเพลี้ยในระยะแรก
Q: แมลงหางหนีบต่างจากแมลงสาบอย่างไร? A: แม้รูปร่างจะคล้ายกันบ้าง แต่แมลงหางหนีบมี “คีม” ที่ก้นชัดเจน และเคลื่อนที่ช้ากว่าแมลงสาบ ที่สำคัญคือแมลงหางหนีบกินแมลงอื่นเป็นอาหาร ไม่ได้กินเศษขยะเหมือนแมลงสาบ
Q: หาพ่อแม่พันธุ์ได้ที่ไหน? A: ติดต่อได้ที่ศูนย์บริหารศัตรูพืชโดยชีววิธี (กรมส่งเสริมการเกษตร) ใกล้บ้านท่าน หรือร้านค้าออนไลน์ที่จำหน่ายแมลงตัวห้ำ
อ่านบทความดีๆกันแล้ว
แล้วอย่าลืม แอดไลน์ มาเป็นเพื่อนกัน เพื่อให้ท่านไม่พลาดข่าวสารและโปรโมชั่นดีๆจากทางร้าน
