Blog

Last Updated on พฤษภาคม 12, 2025 by admin

ดอกบานชื่น (Zinnia) ไม้ดอกที่ครองใจคนรักสวนมายาวนาน ด้วยสีสันสดใสสะดุดตา รูปทรงดอกที่หลากหลาย ตั้งแต่ชั้นเดียวไปจนถึงซ้อนฟูฟ่อง อีกทั้งยังปลูกง่าย ทนทานต่อสภาพอากาศร้อนของเมืองไทย ทำให้ดอกบานชื่นกลายเป็นตัวเลือกอันดับต้นๆ สำหรับผู้ที่ต้องการเพิ่มชีวิตชีวาให้กับสวน หรือแม้แต่ผู้เริ่มต้นหัดปลูกต้นไม้ บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักกับดอกบานชื่นอย่างละเอียด ตั้งแต่ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ สายพันธุ์ยอดนิยม วิธีการปลูกและดูแลรักษา ประโยชน์ และความหมายอันดีงามของดอกไม้ชนิดนี้

ทำความรู้จัก “ดอกบานชื่น”

• ชื่อวิทยาศาสตร์: Zinnia violacea Cav.
• วงศ์: Asteraceae (วงศ์ทานตะวัน หรือ วงศ์เดซี่)
• ชื่อสามัญ: Zinnia, Youth-and-old-age
• ชื่ออื่นๆ ในประเทศไทย: บานชื่น , ดาวเรืองฝรั่ง

ดอกบานชื่นมีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริกา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในแถบเม็กซิโกและทางตะวันตกเฉียงใต้ของสหรัฐอเมริกา เป็นไม้ล้มลุกฤดูเดียว (Annual plant) มีอายุประมาณ 1 ปี หรืออาจนานกว่านั้นเล็กน้อยในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของดอกบานชื่น

• ลำต้น: ลำต้นตั้งตรง มีขนสากปกคลุม ความสูงมีตั้งแต่พันธุ์เตี้ย (ประมาณ 15-30 ซม.) ไปจนถึงพันธุ์สูง (ประมาณ 60-100 ซม.)
  
• ใบ: ใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกัน รูปไข่แกมรี หรือรูปใบหอก ปลายใบแหลม โคนใบมนหรือเว้าเล็กน้อย ขอบใบเรียบ แผ่นใบมีขนสากระคายมือทั้งสองด้าน
  
• ดอก: จุดเด่นที่สุดของบานชื่นคือดอก ช่อดอกแบบเดี่ยว ออกที่ปลายยอดหรือตามซอกใบ มีขนาดและรูปทรงแตกต่างกันไปตามสายพันธุ์
  
  • สีสัน: มีหลากหลายสีสันสดใส เช่น แดง ชมพู ส้ม เหลือง ม่วง ขาว หรือแม้แต่สีเขียวอ่อน และมีทั้งสีเดียวล้วนหรือหลายสีในดอกเดียว (ยกเว้นสีน้ำเงินแท้ที่ยังไม่มีการพัฒนาได้)
    
  • กลีบดอก: มีทั้งแบบกลีบดอกชั้นเดียว คล้ายดอกเดซี่, กลีบดอกกึ่งซ้อน และกลีบดอกซ้อนหนา ที่มีลักษณะกลมฟูคล้ายดอกรักเร่หรือเบญจมาศ
    
  • เกสร: ใจกลางดอกมีกลุ่มเกสรตัวผู้และตัวเมียขนาดเล็กสีเหลือง
    
• ผลและเมล็ด: ผลเป็นผลแห้ง ไม่แตก เมล็ดมีลักษณะแบนรี สีดำหรือน้ำตาลเข้ม สามารถเก็บไปขยายพันธุ์ต่อได้

สายพันธุ์ยอดนิยมของดอกบานชื่น

ด้วยความนิยมอย่างแพร่หลาย ทำให้มีการพัฒนาสายพันธุ์ออกมามากมาย เพื่อตอบสนองความต้องการทั้งด้านความสวยงาม ความทนทานต่อโรค และขนาดที่แตกต่างกัน

1. ซีรีส์ ‘แคลิฟอร์เนีย ไจแอนท์’ (California Giant Series): เป็นพันธุ์ดั้งเดิม ดอกใหญ่ กลีบดอกซ้อน ลำต้นสูง เหมาะสำหรับปลูกประดับแปลงและตัดดอก
   
2. ซีรีส์ ‘ลิลลีพุต’ (Lilliput Series): พันธุ์เตี้ย ดอกเล็ก กลมป้อม กลีบดอกซ้อนหนา เหมาะสำหรับปลูกเป็นไม้กระถางหรือประดับขอบแปลง
   
3. ซีรีส์ ‘โอลด์ เม็กซิโก’ (Old Mexico / Mexican Zinnia – Zinnia haageana): มักมีดอกสีทูโทน เช่น แดงเข้มขอบเหลือง ทนร้อนและแล้งได้ดี
   
4. ซีรีส์ ‘โพรฟิวชั่น’ (Profusion Series): เป็นลูกผสมระหว่าง Z. elegans และ Z. angustifolia มีความทนทานต่อโรคราแป้งสูง ดอกดก ขนาดดอกปานกลาง มีทั้งกลีบชั้นเดียวและกึ่งซ้อน ให้ดอกต่อเนื่องยาวนาน
   
5. ซีรีส์ ‘ซาฮารา’ (Zahara Series): คล้ายกับโพรฟิวชั่น มีความทนทานต่อโรคและสภาพอากาศร้อนได้ดีเยี่ยม ดอกดก สีสันสดใส
   
6. ซีรีส์ ‘สวีซเซิล’ (Swizzle Series): ดอกใหญ่ มีสองสีในดอกเดียว โดยสีที่ปลายกลีบจะตัดกับสีที่โคนกลีบอย่างชัดเจน เช่น ‘Swizzle Cherry Ivory’ (แดงเชอรี่ปลายครีม)
   
7. ซีรีส์ ‘ดรีมแลนด์’ (Dreamland Series): ดอกใหญ่ กลีบซ้อนหนา ต้นเตี้ยกะทัดรัด เหมาะสำหรับปลูกในกระถางและประดับแปลง

การปลูกและการขยายพันธุ์ดอกบานชื่น

ดอกบานชื่นเป็นไม้ดอกที่ปลูกง่ายและเติบโตเร็ว สามารถขยายพันธุ์ได้โดยการเพาะเมล็ดเป็นหลัก

• ฤดูกาลปลูก: สามารถปลูกได้ตลอดทั้งปีในประเทศไทย แต่ช่วงเวลาที่เหมาะสมคือปลายฤดูฝนเข้าสู่ฤดูหนาว (ตุลาคม-พฤศจิกายน) เพราะอากาศไม่ร้อนจัดและมีความชื้นเพียงพอ
  
• การเตรียมดิน: ดอกบานชื่นชอบดินร่วนซุย ระบายน้ำได้ดี มีอินทรียวัตถุสูง ควรปรับปรุงดินด้วยปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักก่อนปลูก ค่า pH ของดินที่เหมาะสมคือประมาณ 6.0-7.0
  
• การเพาะเมล็ด:
  1. เพาะในถาดหลุม/กระบะเพาะ: ใช้วัสดุเพาะเมล็ดที่สะอาด เช่น พีทมอสผสมเวอร์มิคูไลท์ หยอดเมล็ดลงในหลุมเพาะ กลบเมล็ดบางๆ (ประมาณ 0.5 ซม.) รดน้ำให้ชุ่ม วางในที่ร่มรำไร เมล็ดจะงอกภายใน 3-7 วัน
  2. เพาะลงแปลงปลูกโดยตรง: เมื่อดินมีความชื้นเหมาะสม โรยเมล็ดลงบนแปลงที่เตรียมไว้ กลบดินบางๆ รดน้ำให้ชุ่ม
     
• การย้ายปลูก: เมื่อต้นกล้ามีใบจริง 2-4 คู่ หรือสูงประมาณ 5-7 ซม. จึงย้ายลงปลูกในกระถางหรือแปลงปลูก ควรเว้นระยะห่างระหว่างต้นประมาณ 20-30 ซม. ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ (พันธุ์เตี้ยระยะชิดกว่าพันธุ์สูง)
  
• แสงแดด: ดอกบานชื่นชอบแสงแดดจัด ควรได้รับแสงแดดอย่างน้อย 6-8 ชั่วโมงต่อวัน เพื่อการเจริญเติบโตและออกดอกที่ดี

การดูแลรักษาดอกบานชื่นให้สวยงาม

1. การรดน้ำ: รดน้ำสม่ำเสมอ วันละ 1-2 ครั้ง (เช้า-เย็น) โดยสังเกตความชื้นของดิน ไม่ควรรดน้ำจนดินแฉะเกินไป เพราะอาจทำให้รากเน่าได้ ควรระวังไม่ให้ใบเปียกน้ำนานๆ เพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดโรคทางใบ
   
2. การให้ปุ๋ย:
   • ระยะต้นกล้า: ให้ปุ๋ยสูตรเสมอ เช่น 15-15-15 หรือ 16-16-16 ละลายน้ำรด หรือโรยรอบโคนต้นเล็กน้อย ทุก 7-10 วัน
   • ระยะก่อนออกดอก: เปลี่ยนเป็นปุ๋ยสูตรที่มีฟอสฟอรัสและโพแทสเซียมสูง เช่น 8-24-24 หรือ 12-24-12 เพื่อบำรุงดอก
     
3. การเด็ดยอด (Pinching): เมื่อต้นสูงประมาณ 15-20 ซม. สามารถเด็ดยอดออกเพื่อให้แตกพุ่มมากขึ้น ทำให้ได้ดอกจำนวนมากขึ้น แต่ดอกอาจมีขนาดเล็กลงเล็กน้อย
   
4. การตัดดอกเหี่ยว (Deadheading): ควรตัดดอกที่เริ่มโรยหรือเหี่ยวแห้งออกเป็นประจำ เพื่อไม่ให้ต้นสร้างเมล็ด จะช่วยกระตุ้นให้ต้นแตกดอกใหม่ได้เรื่อยๆ และยืดอายุการออกดอกให้นานขึ้น
   
5. การป้องกันโรคและแมลง:
   • โรคที่พบบ่อย: โรคราแป้ง (Powdery mildew) มักเกิดในช่วงอากาศเย็นและชื้น, โรคใบจุด (Leaf spot)
     • การป้องกัน: ปลูกในบริเวณที่อากาศถ่ายเทได้ดี ไม่ปลูกแน่นจนเกินไป หลีกเลี่ยงการรดน้ำให้โดนใบ หากพบการระบาดให้ตัดส่วนที่เป็นโรคทิ้ง หรือใช้ยาป้องกันเชื้อราตามคำแนะนำ
       
   • แมลงศัตรูพืช: เพลี้ยอ่อน, ไรแดง, หนอนกินใบ
     • การป้องกัน: หากพบปริมาณน้อยให้ใช้วิธีกำจัดด้วยมือ หรือฉีดพ่นน้ำแรงๆ ล้างออก หากระบาดมากอาจใช้น้ำส้มควันไม้ สารสกัดสะเดา หรือสารเคมีกำจัดแมลงตามความเหมาะสม

ดอกบานชื่น ความหมาย

• ความคิดถึงเพื่อน: เป็นสัญลักษณ์ของการระลึกถึงเพื่อนที่อยู่ห่างไกล
• ความรักที่ยั่งยืน: สื่อถึงความรักและความผูกพันที่มั่นคงและยาวนาน
• ความแข็งแกร่งและความอดทน: ด้วยลักษณะที่เติบโตง่ายและทนทาน
• ความร่าเริงและความสุข: สีสันที่สดใสของดอกบานชื่นเป็นตัวแทนของความสุขและความเบิกบานใจ

นอกจากนี้ ความหมายของดอกไม้ชนิดนี้ยังอาจแตกต่างกันไปตามสี เช่น:

• สีแดง: ความรักและความหลงใหล
• สีชมพู: ความรักที่อ่อนหวาน ความเสน่หา
• สีเหลือง: ความสุข มิตรภาพ และความร่าเริง
• สีขาว: ความบริสุทธิ์ ความดีงาม
• สีม่วง: ความสูงส่ง เกียรติยศ

อ่านบทความดีๆกันแล้ว
แล้วอย่าลืม แอดไลน์ มาเป็นเพื่อนกัน เพื่อให้ท่านไม่พลาดข่าวสารและโปรโมชั่นดีๆจากทางร้าน